نووروفیدبک چیست و چه کاربردی دارد؟

نوروفيدبک چیست؟

نوروفيدبک در اصل نوعی بیوفیدبک محسوب می‌شود که تلاش می‌کند با استفاده از ثبت امواج EEG و دادن بازخورد عصبی به فرد، نوعی خود تنظیمی را ایجاد و آن را آموزش دهد.

کاربردهای نوروبیوفیدبک

نوروبیوفيدبک نوعی درمان مکمل و همچنین نوعی ابزار جدید و نوین برای بهبود اختلالات روان‍پزشکی است. در نتیجه از نوروفيدبک برای اندازه‌گیری و ارزیابی فعالیت‌های عصبی مربوط به مغز استفاده خواهد شد.

بازخورد نوروفيدبک به طور معمول از طریق صدا و یا تصویر در اختیار فرد قرار گرفته و از این جهت فرد متوجه تغییرات مثبت و مناسبی که در امواج مغزی خود ایجاد کرده است یا خیر، خواهد شد.

نوروفیدبک تراپی چگونه انجام می‌شود؟

برای انجام این روش درمانی از حسگرهایی که الکترود نامیده می‌شوند، استفاده می‌کنند. این الکترودها روی پوست سر بیمار قرار گرفته و فعالیت الکتریکی مغز فرد را به صورت امواج مغزی ثبت می‌کنند.

امواج ثبت شده در اغلب موارد به صورت یک بازی کامپیوتری و یا فیلم شبیه سازی شده در دسترس بیمار است. برای شروع ابتدا به بررسی حالات بیمار می پردازند، سپس بیمار روی صندلی نشسته و به تشخیص درمانگر، الکترودهای موجود را بر روی سر بیمار قرار می‌دهند.

بیمار ضمن حفظ خون سردی خود به صفحه مانیتور نگاه می‌کند. در این حالت هدایت، کنترل و پخش فیلم و یا بازی کامپیوتری تنها توسط امواج مغزی شخص صورت گرفته و نباید از دستان کمکی حاصل شود.

به این صورت فرد با توجه به پیشرفت یا توقف بازی و همچنین از دست دادن یا گرفتن پاداش و امتیاز یا تغییرات به وجود آمده در صدا یا پخش فیلم، به شرایط مطلوب یا نامطلوب امواج مغزی خود پی‌برده و سعی در اصلاح وضعیت امواج مغزی خود دارد.

هدف از تنظیم امواج در درمان نوروفيدبک، تغییر قدرت دامنه موج است نه پهنا و نوع موج.

بهترین سن برای نوروفیدبک تراپی

سن مناسب برای استفاده از روش درمانی نوروفيدبک، سنین 5 یا 6 سالگی به بالا است. بهترین سن استفاده به ویژه در مورد اختلال بیش فعالی یا ADHD  سنین دبستان است.

دقت مکانی این روش زمانی افزایش می یابد که نوروفيدبک با FMRI تلفیق شود.

درمان با نوروفیدبک یا نوروبیوفیدبک

توسط نوروتراپی چه اختلال‌هایی بهبود می‌یابند؟

همانطور که ذکر شد، نوروفيدبک‌ها نوعی روش مکمل برای درمان‌های روان شناختی و دارویی محسوب می‌شوند. در نتیجه نوروتراپی در درمان اختلال‌هایی نظیر موارد زیر بسیار مفید است:

1. ADHD
2. جلوگیری از عود در سوء مصرف مواد
3. اختلال‌های اضطرابی مثل استرس پس از سانحه
4. کمبود توجه
5. ناتوانی‌های یادگیری
6. افسردگی
7. مدریت استرس
8. میگرن
9. اختلال در خواب

نکات مهم در مورد درمان با نوروفیدبک

نکته حائز اهمیت این است که بیماران باید توجه کنند که این روش درمانی در کنار درمان‌های دیگر موثر بوده و به تنهایی تاثیر زیادی نخواهد داشت. نوروفيدبک همانند هر روش درمانی دیگر نمی‌تواند با قاطعیت ضمانت بهبودی را به فرد بدهد اما میزان بهبود تا حدود زیادی قابل پیش بینی است.

در نوروفيدبک برای کسب نتایج بهتر حاصل از درمان و پایداری طولانی مدت، تعداد جلسات باید به گونه‌ای باشد که درمان را تکمیل کند. برای گرفتن نتیجه مناسب از درمان، شرایط گوناگون بسیار تاثیر گذار خواهند بود. مانند:

1. نوع و شدت بیماری
2. زمان اقدام به درمان
3. میران همکاری فرد و خانواده
4. و تمام نکات مربوط به درمان از جانب درمانگر

دوره درمانی نوروفیدبک را کامل کنید

هر زمانی که دوره درمانی نوروفيدبک ناقص شود و به اتمام نرسد، سبب عود نشانه‌ها و علائم می‌گردد. این روش درمانی نوعی یادگیری است و مغز یاد می‌گیرد خود را به بهترین شکل ممکن تنظیم کند.

برای داشتن یک درمان کامل، علاوه بر رعایت کردن ترتیب جلسات، همکاری خانواده و رعایت تمامی دستورات و راهنمایی‌های درمانگر ضروری است. دقت کنید که تغییرات حاصل از نوروفيدبک در چند جلسه اول قابل رویت نیست، زیرا نوعی فرآیند یادگیری می‌باشد و نیاز به زمان دارد.

تعداد و مدت زمان جلسات و طول درمان نوروفیدبک تراپی

مدت معمول جلسات ۳۰ تا ۴۵ دقیقه است و امکان دارد در برخی موارد کمی طولانی‌تر و یا کوتاه‌تر انجام شود. اما تعداد جلسات موثر به گفته پزشکان ۳ جلسه در هفته خواهد بود.

عوارض نوروفیدبک و موارد منع استفاده

تاکنون هیچ آثاری مبنی بر منفی بودن و داشتن خطرهای احتمالی برای نوروفيدبک گزارش نشده است و طبق بررسی‌های صورت گرفته نتایج تحقیقات مثبت بوده‌اند. بدترین حالتی که می‌تواند رخ دهد، این است که نوروفيدبک توانایی تغییر در علائم بیماری را نداشته باشد.

اگر هنگام انجام شدن نوروفيدبک فرد داروی خاصی را مصرف کند، نه تنها عوارض بد و خطرناکی را به دنبال ندارد بلکه باعث تاثیر بیشتر دارو روی فرد خواهد شد.

عوارض نوروفیدبک یا نوروتراپی

روش‌های یادگیری تغییر امواج مغز در نوروبیوفیدبک

یادگیری تغییر امواج مغز در نوروفيدبک به ۳ روش صورت می گیرد، که عبارتندند از:

1. یادگیری نیمه هوشیار
2. یادگیری هوشیار
3. رشد ویژگی انعطاف‌پذیری در مسیر‌های عصبی مغزی

یادگیری نیمه هوشیار

در یادگیری نیمه هوشیار، مغز به شکلی غیر ارادی و خودکار، شناخت بیشتری از خود به دست می‌آورد و به تدریج به ایجاد تغییرات مطلوب به منظور حفظ میزان مناسبی از امواج مدنظر درمانگر می‌پردازد.

اما فرد بدون اینکه آگاهانه تغییری را حس کند، تنها به تماشا یا شنیدن صداها گوش فرا می‌سپارد.

یادگیری هوشیار

یادگیری هوشیار زمانی است که ارتباطی هوشیار بین تغییرات به وجود آمده در نشانه‎های هدف و احساس درونی فرد ایجاد می‎شود.

رشد ویژگی انعطاف‌پذیری در مسیرهای عصبی مغزی

هرچه مغز بیشتر برای رسیدن به حالت بهینه تمرین کند، در کنترل امواج مغزی مهارت بیشتری پیدا می‌کند.